Każdy maluch zdobywa kolejne umiejętności w swoim indywidualnym tempie – dotyczy to również nauki mówienia. Warto jednak wiedzieć jak przebiega ten proces, aby móc wykryć ewentualne nieprawidłowości.
Etapy nauki mówienia
Nauka mówienia trwa od narodzin, aż do ukończenia przez dziecko siódmego roku życia. Okres ten można podzielić na cztery ważne etapy. Pierwszy z nich, zwany okresem melodii, trwa przez pierwszy rok życia malucha. Początkowo dziecko głuży, a więc wydaje w sposób niekontrolowany dźwięki świadczące o prawidłowym funkcjonowaniu układu oddechowego i artykulacyjnego. Półroczny niemowlak zaczyna gaworzyć – świadomie powtarza proste sylaby i często naśladuje słyszane dźwięki. Drugi etap – okres wyrazu – zaczyna się po ukończeniu przez dziecko 2 lat. Maluch chętnie poznaje świat i stara się go nazywać. W tym czasie upraszcza zbyt trudną dla niego wymowę niektórych słów, np. poprzez uproszczenie ich budowy. W wieku trzech lat dziecko wkracza w tzw. okres zdania. Oprócz budowy bardziej rozwiniętych wypowiedzi, dziecko jest w stanie usłyszeć nieprawidłowości w wymowie innych osób i poprawiać je. Pod koniec trzeciego roku życia następuje okres „swoistej mowy” trwający przez kolejne trzy lata. W tym czasie wzbogacane jest słownictwo i ćwiczona prawidłowa wymowa głosek, a ponadto dziecko uczy się budować nieco bardziej skomplikowane zdania złożone.
Niepokojące sygnały
Prawidłowy rozwój dziecka i nauka mowy zależą od kilku czynników – do najważniejszych należą jego zdolności i predyspozycje, wpływ środowiska, a także umiejętności pedagogiczne rodziców. Niewielkie opóźnienia nie muszą budzić niepokoju – może to oznaczać, że maluch potrzebuje nieco więcej czasu niż jego rówieśnicy. Są jednak sytuacje, kiedy rodzice powinni skorzystać z pomocy specjalisty, np. jeśli 6-7 miesięczne niemowlę nie gaworzy i nie reaguje na dźwięki a dziecko w wieku dwunastu miesięcy nie potrafi kojarzyć pierwszych słów z osobami bądź rzeczami. W przypadku starszych dzieci niepokojącymi sygnałami są bardzo niewyraźna wymowa, nieprawidłowe ułożenie języka podczas mówienia czy brak reakcji na dźwięki świadczący o problemach ze słuchem.