We krwi krążą, oprócz żywych komórek, różne substancje. Ich stężenie w osoczu może dać wskazówki do rozpoznania wielu chorób, a dobrze skomponowane zestawy, pozwolą lekarzowi trafnie ocenić pracę poszczególnych narządów i układów. Poniżej przedstawione są badania laboratoryjne, pogrupowane w profile, wraz z opisami.
Profil lipidowy – w skład tego badania najczęściej wchodzi poziom cholesterolu całkowitego, jego frakcji LDL i HDL oraz poziom trójglicerydów. Jest to badanie zlecane rutynowo oraz w celu stwierdzenia nieprawidłowości w gospodarce lipidowej naszego organizmu, która może przyczyniać się do rozwoju chorób układu krążenia (miażdżyca, choroba wieńcowa, zawał serca, udar mózgu itd.). Cholesterol jest bardzo ważną substancją, z której są zbudowane hormony, witamina D, błony komórek, ma wpływ na przewodzenie impulsów nerwowych. Jest niezbędna w naszym organizmie. Cholesterol jest transportowany w naszej krwi przez HDL – lipoproteinę o wysokiej gęstości oraz LDL – lipoproteinę o niskiej gęstości. Są to związki powstające z białka i lipidu w wątrobie i ścianach jelita. Krążą w osoczu, dostarczając cholesterol do naszych komórek. Im więcej frakcji HDL w naszej krwi, tym lepiej dla naszych komórek. Trójglicerydy zaś to związki, które są nośnikiem energetycznym w naszym organizmie. To od nich najbardziej zależy ryzyko wystąpienia chorób związanych z układem krążenia.
Profil trzustkowy – wystarczą dwa oznaczenia, aby przekonać się, czy nasza trzustka radzi sobie bez problemu ze swoimi zadaniami.
Poziom cukru, glukoza – to badanie warto przeprowadzić, jeśli mamy podejrzenie cukrzycy (wzmożone pragnienie, większa wydalana ilość moczu, ciągłe uczucie zmęczenia, cukrzyca w rodzinie, etc.), hipoglikemii ( między innymi trzęsące się ręce, skoki cukru objawiające się uczuciem zmęczenia, drżeniami, zasłabnięciami, ciągłe uczucie głodu) jak również raz do roku w ramach profilaktyki i kontroli własnego zdrowia. Do rutynowego badania powinno się być na czczo, czyli po co najmniej ośmiu godzinach od spożycia ostatniego posiłku. Można wykonać je również o dowolnej porze dnia, niezależnie od przyjętych pokarmów (najczęściej po 1h lub po 2h od posiłku), jak również jako część badania krzywej cukrowej, czyli obciążenia glukozą (zalecane do rozpoznania cukrzycy, w tym ciążowej – wykonuje się rutynowo u każdej ciężarnej w drugiej połowie ciąży). Badanie cukru można przeprowadzić z krwi obwodowej (pobieranej z żyły) lub z kropli krwi z opuszka palca przy użyciu glukometru. Ten drugi sposób będzie towarzyszył chorym na cukrzycę kilka razy dziennie.
Amylaza – obok poziomu glukozy, drugi, bardzo ważny wskaźnik pracy trzustki. Amylaza powstaje w tym organie, trafia do przewodu pokarmowego i pomaga trawić cukry. Można wykonać badanie poziomu amylazy z krwi i z moczu. Podwyższone wyniki mogą świadczyć m.in. o zapaleniu trzustki, zapaleniu nerek, kamicy żółciowej lub trzustkowej. Obniżony poziom pojawia się głównie podczas martwicy trzustki.
Profil wątrobowy – zawiera badania, które pozwolą stwierdzić lekarzowi, w jakim stanie jest nasza wątroba:
AlAT – to enzym, który uwalnia się do naszego krwiobiegu w czasie rozpadu (głównie) komórek miąższu wątrobowego. Jego poziom wzrasta podczas uszkodzenia wątroby spowodowanego chorobą alkoholową, marskością wątroby wywołaną przez zakażenie WZW, podczas zawału mięśnia sercowego (przy równoczesnym, bardzo wysokim poziomie AspAT) oraz w przebiegu mononukleozy. Ten wskaźnik jest używany jednakże do diagnozowania uszkodzeń wątroby – w reszcie przypadków jest on nieswoisty.
AspAT – drugi z enzymów, którego poziom wzrasta podczas rozpadu komórek wątroby i mięśni. Tak jak AlAT, wykorzystywany do diagnozowania stanu wątroby pacjenta.
Fosfataza alkaliczna – to enzym, który ma za zadanie umożliwić rozwój kości i regenerację wątroby oraz jelit. To badanie jest wykonywane w celu stwierdzenia wpływu leków na stan wątroby, sprawdzenia stanu wątroby, przy diagnostyce chorób kości i żółtaczek różnego pochodzenia. Niski poziom tego enzymu towarzyszy również niedożywieniu.
Bilirubina – to związek powstający podczas rozkładu czerwonych krwinek, a dokładniej ich barwnika. Bilirubina wiąże się z przekaźnikiem, wędruje do naszej wątroby, gdzie jest przekazywana do żółci i usuwana przez przewód pokarmowy. Te dwie frakcje (pośrednia i bezpośrednia) składają się na całkowity poziom bilirubiny we krwi. Wzrost ilości tego związku towarzyszy uszkodzeniom wątroby, żółtaczkom, kamicy żółciowej, wrodzonej wadzie w procesie wychwytywania bilirubiny z krwi, nadmiernemu uszkodzeniu erytrocytów i innym.