Kilkadziesiąt lat temu uważano, że lata świetności koni przypadają na okres pomiędzy 5 a 10 rokiem życia. Dziś medycyna weterynaryjna poczyniła ogromny postęp a konie nie są już tak eksploatowane. Dzięki temu wiele z nich żyje w dobrym zdrowiu do 25 a nawet 30 roku życia.
Niektóre starsze konie wymagają szczególnej pielęgnacji i żywienia. Jeśli koń jest w dobrej kondycji, zdrowy i aktywny nawet po 20 roku życia, nie należy zmieniać jego przyzwyczajeń. Jednak około 15 roku życia w organizmie wielu koni zaczynają zachodzić zmiany, które mogą powodować, że koń będzie wymagał specjalnego traktowania.
Podejmując decyzję o objęciu opieką starszego konia należy więc zastanowić się, czy jest się gotowym – również finansowo – na problemy, które mogą się pojawić.
Choroby starcze
Z wiekiem funkcjonowanie układu odpornościowego koni ulega osłabieniu. Konie nie tylko łatwiej zapadają na infekcję i są bardziej podatne na pasożyty, ale również mogą nie nabywać pełnej odporności w wyniku szczepienia.
Szczególnym problemem dotykającym starsze konie są przewlekłe stany zapalne (zwane po angielsku „inflamm-aging”), których przyczyna nie została do tej pory wyjaśniona. Faktem jest natomiast, że stany te współwystępują z artretyzmem (zapaleniem stawów), stanami zapalnymi dróg oddechowych czy nawet zespołem Cushinga. Może również wzrastać ryzyko ochwatu.
Artretyzm, objawiający się przede wszystkim bólem i sztywnością stawów, może nie dawać o sobie znać do czasu kiedy spadnie temperatura. Zimą ból stawów bywa dla koni szczególnie nieznośny. Aby ulżyć choremu, należy dbać o jego codzienny ruch. Jeśli to możliwe, koń powinien mieć zapewniony całodzienny ruch oraz regularnie chodzić pod siodłem. Najgorszym, co może spotkać konia cierpiącego na artretyzm, jest zamknięcie w stajni.
Problemy z termoregulacją
Zima bywa trudnym okresem także dla zdrowych seniorów. Starsze konie często tracą na wadze, przez co zmniejsza się warstwa tłuszczu służąca jako ochrona przed zimnem. Ponadto, zachodzące w organizmie zmiany hormonalne przyczyniają się do powstawania problemów z termoregulacją. Naturalnie konie ratują się przed mrozem obrastając grubym futrem – często znacznie bardziej obfitym, niż w młodości. Chroniąc się przed wyziębieniem od wewnątrz, niektóre konie ograniczają ilość wypijanej wody, co może prowadzić do odwodnienia i zwiększa ryzyko występowania kolki. Warto więc kontrolować, ile wody wypija koński senior.
Z drugiej strony, problemy z termoregulacją przekładają się na łatwiejsze przegrzanie starszego konia podczas treningu. Ze względu na ryzyko wychłodzenia, należy bardzo ostrożnie podejmować decyzje o goleniu. Zamiast tego, dobrze jest przygotować się na dłuższy stęp po jeździe oraz dbać o chłodzenie nóg ze względu na zwiększone ryzyko wystąpienia stanów zapalnych. Mimo to, nie należy rezygnować z treningu, jeśli koń jest zdrowy. Ze względu na niższą wydolność konieczne może być stopniowe zmniejszanie obciążenia, ale regularna praca to jeden z niewielu skutecznych sposobów spowolnienia starzenia.
Specjalistyczne żywienie
W pewnym wieku wiele koni zaczyna mieć problemy z pobieraniem i przyswajaniem pokarmu. Konieczne są więc regularne przeglądy stomatologiczne, co najmniej 2-3 razy w roku oraz w każdym przypadku, kiedy podejrzewasz, że koń ma problemy z żuciem. Świadczyć o nich mogą m.in. kulki częściowo rozdrobnionego pokarmu pozostawione w żłobie lub na ściółce oraz niestrawione fragmenty pokarmu w odchodach.
Układ trawienny starszych koni może trudniej przyswajać wartości odżywcze oraz wolniej trawić pokarm. Starszy koń powinien mieć stały dostęp do siana. Może się również okazać, że senior będzie wymagał specjalnej diety. Na rynku dostępne są specjalistyczne pasze dla starszych koni, które są łatwiejsze do pogryzienia i strawienia, a jednocześnie zdejmują z właścicieli konieczność rozdrabniania pokarmu przed karmieniem. Choć wygodne, żywienie taką paszą jest kosztowne. Jednak nawet pomimo najlepszego karmienia, budowa ciała starszego konia ulega zmianie. Może się więc okazać, że konieczne będzie ponowne dopasowanie siodła.
Stres i trudności adaptacyjne
Z wiekiem konie coraz gorzej znoszą stres, relokację, a nawet zmianę kompanów. Wprowadzone po raz pierwszy do stada, starsze konie zajmują ostatnie miejsce w hierarchii. Proces przystosowania się do nowych warunków może trwać bardzo długo, a senior może w tym czasie stracić apetyt i stać się apatyczny.
Starszy koń, choć spokojniejszy i bardziej przewidywalny, niż młodzież, ma mocno ukształtowany charakter i nie należy oczekiwać, że się zmieni. Poza skrajnymi przypadkami narowów spowodowanych złym traktowaniem, co do zasady takiego konia trzeba zaakceptować i pozwolić mu dożyć swoich dni takim, jakim jest.